Veel sporters menen echter dat ze naast een normale uitgebalanceerde voeding baat vinden bij het nemen van allerhande voedingssupplementen.Megadoses vitaminen (B, C en E), eiwitpreparaten en anti-oxidanten zijn in de sportwereld niet ongewoon. Vijftig tot 80 % van de atleten zou regelmatig één of meerdere voedingssupplementen gebruiken.
Het beantwoorden van de vraag of voedingssupplementen nodig zijn heeft echter geen zin wanneer je niet weet of er eventueel tekorten zijn. Evenmin kan aan het nut ervan worden getwijfeld wanneer je niet bekend bent met de (bewezen) effecten en mogelijke neveneffecten. Het inwinnen van een degelijk en onderbouwd voedingsadvies is dan ook de eerste stap die moet genomen worden voordat je handenvol geld uitgeeft aan voedingssupplementen.
Placebo-effect voedingssupplementen
De laatste tientallen jaren is er grote interesse ontstaan naar de werking van verschillende voedingssupplementen op de sportprestatie en het herstel. In het merendeel van de wetenschappelijke studies werd echter vastgesteld dat de meeste producten geen direct positieve invloed op het prestatievermogen hebben, maar dat het zgn. placebo-effect waarschijnlijk het belangrijkste effect is. In de praktijk heersen er nog veel misverstanden over de betekenis en noodzaak van voedingssupplementen en over de invloed van voedingssupplementen op de sportprestatie.
Overdaad aan voedingssupplementen schaadt
Een veel gehoord misverstand bij gebruik van voedingssupplementen is de kreet baat het niet, dan schaadt het niet. Dit geldt echter niet voor alle voedingssupplementen.
Voorbeeld 1
Een te lage vitamineopname heeft bij sporters een nadelig effect op het prestatievermogen en om deze reden is suppletie van vitamines zinvol en zelfs wenselijk is. Daarom wordt intensief sportende mensen aangeraden om een laag gedoseerd multivitaminepreparaat te gebruiken.
Ten onrechte echter wordt vaak gedacht dat megadoses vitamines de prestatie een extra impuls kunnen geven. Megadoses vitamines (vijf keer of meer keer de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) kunnen echter zeer schadelijk zijn voor het lichaam en de sportprestatie juist weer negatief beïnvloeden.
Voorbeeld 2
Voldoende aanvoer van zuurstof naar de werkende spieren is voor een wielrenner zeer belangrijk. Eén van de supplementen die claimt dat zij kan zorgen voor een verhoogd zuurstoftransport is de stof natriumfosfaat (Na3PO4). Hoewel sommige wetenschappelijke studies een prestatieverbetering vonden, blijkt dat inname van natriumfosfaat over een periode langer dan vier dagen voor een negatieve terugkoppeling in het lichaam zorgt. Het lichaam gaat meer fosfaten uitscheiden dan er worden ingenomen. Deze fosfaten worden onttrokken uit de botten waardoor o.a. de botdichtheid afneemt. Verder kan natriumfosfaat de lichaamstemperatuur laten stijgen en zo zorgen voor verminderde prestaties bij warme omstandigheden.
Hoog calorieverbruik bij sport
In het algemeen kan gesteld worden dat een normale voeding de behoefte aan calorieën en voedingsstoffen ruimschoots dekt en dat de meeste sporters geen speciale diëten of voedingssupplementen nodig hebben.
Toch zijn er situaties waarbij er een aanvulling op de normale voeding zinvol kan zijn. Dit is o.a. het geval bij herhaalde, langdurige zware inspanningen waarbij een zeer hoog calorieverbruik vereist is, zoals een (meerdaagse) etappewedstrijd bij wielrennen. Dit soort belastingen vergt ca. 21-34 MJ (5000 tot 8000 kcal) per dag. Wanneer de wielrenners de benodigde energie uitsluitend via vaste voeding moeten opnemen, kan dit tot een te grote belasting en vulling van het maagdarmkanaal leiden.
Omdat de sportvoeding vaak lege calorieën (= calorieën zonder vitaminen) bevat en de vitaminebehoefte van met name de B-vitaminen gerelateerd is aan het calorieverbruik, zal de wielrenner zijn verhoogde vitaminebehoefte op andere wijze moeten aanvullen. In zo’n situatie kan het gebruik van vitaminesupplementen soms aanbevolen worden.
Dan zijn er ook nog een aantal voedingsupplementen (bv. cafeïne en creatine) waarvan door goed opgezet wetenschappelijk onderzoek is aangetoond dat zij een positieve invloed kunnen hebben op de sportprestatie.
Tot besluit
Voedingssupplementen zijn, zoals de term al zegt, in de eerste plaats aanvullingen op een normale voeding. Niets meer. Zoals uit de voorbeelden blijkt is het niet verstandig om zomaar zeer hoge doses supplementen te gebruiken zonder een voorafgaandelijke grondige voedingsanalyse.